Πετρίτσειο Γυμνάσιο Ληξουρίου 1849-2020 | 1871: "...πρόσθετα όμως διδάσκονταν και τα μαθήματα που όριζε η διαθήκη του Πετρίτση" (Μέρος 2ο)
| Δημοσιεύτηκε 04/02/2023 στις 10:30 | 1010 |
ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ ΑΥΣΤΗΡΩΣ, η αναδημοσίευση μερική ή ολική, στους μή έχοντες εγγράφως άδεια από το LIXOURI.GR και την αρθρογράφο !
1η Δημοσίευση: 27/12/2020
Πετρίτσειο Γυμνάσιο Ληξουρίου !
Μεγάλοι Ευεργέτες του Ληξουρίου, έθεσαν τις βάσεις, εξασφαλίζοντας την δωρεάν εκπαίδευση των παιδιών της Παλικής.
Οφείλουμε να γνωρίζουμε αυτούς τους Ανθρώπους που με την προσφορά τους, εξασφάλισαν το δικό μας μέλλον.
Ο Ιδρυτής και η Ιστορία του Πετριτσείου Γυμνασίου , πρέπει από την πρώτα κιόλας τάξη του Γυμνασίου, να διδάσκεται στους μαθητές. Άλλωστε πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα κεφάλαια της ζωής μας, της Ιστορίας μας.
1871: "...πρόσθετα όμως διδάσκονταν και τα μαθήματα που όριζε η διαθήκη του Πετρίτση"
"Το 1886 μετονομάστηκε σε «Πετρίτσειο Γυμνάσιο», έγινε ισότιμο σχολείο με τα άλλα κρατικά κλασικά Γυμνάσια και κατ’ εξαίρεση σ’ αυτό διδασκόταν η Αγγλική γλώσσα. Από αυτήν την εποχή το Πετρίτσειο Γυμνάσιο απέκτησε κύρος και λάμψη. Πλήθος μαθητών, που σταδιακά ανήλθαν στους 100, μορφώνονταν. Μεγάλα ταλέντα και αργότερα διακεκριμένοι επιστήμονες μαθήτευσαν τότε,"
Σήμερα, προχωράμε στο δεύτερο μέρος του αφιερώματος. Για το Πετρίτσειο Γυμνάσιο, γράφει η Mαριάντζελα Τρομπέτα, Δρ του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Τα ακόλουθα έχουν δημοσιευθεί στον δεύτερο τόμο του βιβλίου της Ιακωβατείου Βιβλιοθήκης, "Σύμμικτα Παλικής"
"ΠΕΤΡΙΤΣΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΗΞΟΥΡΙΟΥ
Το κτήριο
Στην κεντρική λεωφόρο της πόλης του Ληξουρίου, στη Στυλιανού
Τυπάλδου 10-12, βόρεια του μικρού ποταμού που τη διασχίζει, βρίσκε-
ται ένα καλαίσθητο κτηριακό συγκρότημα που κτίστηκε με κρατική δαπάνη. Πρόκειται για το Πετρίτσειο Γυμνάσιο και Λύκειο, από τα παλαιότερα και καλύτερα εκπαιδευτήρια των Επτανήσων. Το σχολείο πήρε το όνομά του από τον ευεργέτη και ιδρυτή Στάμο Πετρίτση.
Το οικόπεδο είναι διαμoρφωμένο σε δύο επίπεδα ίσης επιφάνειας
περίπου, που επικοινωνούν μεταξύ τους με δυο πλατιές σκάλες, κτι-
σμένες η μια βόρεια και η άλλη νότια. Το πάνω επίπεδο έχει πρόσοψη
επί της οδού Στυλιανού Τυπάλδου. Το κτίσμα καλύπτει τη βόρεια
πλευρά του οικοπέδου, είναι διώροφο με γραφεία καθηγητών, αίθουσες
διδασκαλίας, εργαστήριο Φυσικής, αίθουσα υπολογιστών και τουαλέ-
τες. Στο προαύλιο δεσπόζει το άγαλμα του Στάμου Πετρίτση και στη
νότια πλευρά του υπάρχει μικρό κυλικείο. Σε αυτό το χώρο λειτουργεί
το Γυμνάσιο. Το κάτω επίπεδο έχει πρόσοψη επί της οδού Στάμου
Πετρίτση και φιλοξενεί το Λύκειο. Στα διώροφα κτίσματα βόρεια και
ανατολικά βρίσκονται τα γραφεία καθηγητών, αίθουσες διδασκαλίας,
εργαστήρια, αίθουσα υπολογιστών, δύο αμφιθέατρα, ένα για κάθε σχο-
λείο και σχολική βιβλιοθήκη. Δυτικά, σε μονώροφο κτίσμα, βρίσκονται
αποθήκες, τουαλέτες και γυμναστήριο. Το υπόλοιπο του οικοπέδου χρησιμοποιείται για προαύλιο και για αθλοπαιδιές.
Σύντομη βιογραφία του Στάμου Πετρίτση
Σύμφωνα με ιδιόχειρο κείμενο του Αντωνίου Ν. Πετρίτση και όπως
αναφέρει ο Ηλίας Τσιτσέλης στα Κεφαλληνιακά Σύμμικτα, ο Στάμος
(Σταμάτιος ή Σταματέλος) Πετρίτσης ήταν γιος του Δημητρίου Πετρίτση. Γεννήθηκε στο Ληξούρι το 1758. Το Γυμνάσιο το τελείωσε στην Κωνσταντινούπολη, όπου τον είχαν πάρει οι θείοι του μεγαλέμποροι
σταράδες, οι αδελφοί Ιγγλέση από τις Πεσάδες. Τον έστειλαν μετά
στην Πίζα της Ιταλίας και σπούδασε Ιατρική. Με το πέρας των σπου-
δών του επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη, όπου έγινε γιατρός του
Σουλτάνου. Ο τελευταίος, όμως, τον έστειλε στα Ιωάννινα, όταν του ζη-
τήθηκε γιατρός για τον ασθενή Αλή Πασά των Ιωαννίνων. Εκεί έμεινε
ως θεράπων γιατρός του Αλή Πασά για πέντε χρόνια. Δεν άντεξε, όμως,
τις φρικαλεότητες των Τούρκων εναντίον των συμπατριωτών του και
έτσι ήρθε και εγκαταστάθηκε στο Ληξούρι.
Το 1800 έγινε μέλος της Κυβερνητικής Επιτροπείας. Παρ’ ότι γιατρός, είχε πολλές νομικές γνώσεις και λόγω του ακέραιου χαρακτήρα
του διορίστηκε εφέτης στο Αργοστόλι το 1811 από το διοικητή των Ιονίων Νήσων συνταγματάρχη Η. Smith. Ήταν αντεπιστέλλον μέλος της
Ιονίου Ακαδημίας, όπου διάβασε και τη διατριβή του Memoria eriflessione
sull’inesto vaccino, από την οποία μαθαίνουμε ότι πρώτος αυτός εισήγα-
γε το νέο σύστημα δαμαλισμού στην Πάτρα και στη Ζάκυνθο. Έκανε
πολυετείς έρευνες πάνω στη Βοτανολογία και έγραψε ογκώδες σύγ-
γραμμα. Αυτός και ο Νικόλαος Δελλαπόρτας έκαναν φαρμακευτικές
δοκιμές και κατάρτισαν κατάλογο με παρατηρήσεις για τα ιαματικά
βότανα της Κεφαλονιάς.
Ο Ηλίας Τσιτσέλης αναφέρει ότι ο Στάμος Πετρίτσης στις 19 Νοεμ-
βρίου του 1832 με πράξη του Γεράσιμου Ι. Πυλαρινού έκανε μυστική διαθήκη, που την παραθέτει στην ιταλική γλώσσα:
[...] Ordino che erede della mia modica facoltà sia il S. Ant Loverdo[…]
col obligo sno indispensabile di far servire tutti i prodotti all’ istituzione
di una scuola per l’ insegnamento dell’ aritmetica e geometria corso
completo e del istoria geografica, per cosi formare la mente ed il cuore
della gioventù. […] Il mio erede portà valersi dell’ assistenza dei buoni
padri della famiglia non che dell’ assistenza del Governo, per procurarsi
dei buoni precettori, e massime di un eccelente maestro all istruzione della
storia geografica, la quale deve essere illustrata dalla mitologia e dalla
biografia degli uomini illustri per formare moralmente il cuore della
gioventù e renderla in ogni circonstanza capace a qualunque incarico…
mia intenzione e volontà è che quel poco che possedo s’ impiegi a beneficio
di Lixuri e di sue popolazioni...Soggiungo che questa sustituzione di
scuola deve essere stabilita nella città di Lixuri. [...] I miei libri servirano
come libreria publica per servirsene ed approfitarsi la gioventù. [...].
Σε μετάφραση: [...] Ορίζω κληρονόμον της από την ιατρική μου αποκτηθείσας περιουσίας τον κ. Αντώνη Λοβέρδο [...] με την υποχρέωση να τη χρησιμοποιήσει για τη σύσταση ενός Σχολείου, στο οποίο να διδάσκεται η αριθμητική και η γεωμετρία σε συνδυασμό με τη γεωγραφική ιστορία για να καλλιεργηθεί το πνεύμα και η καρδιά της νεολαίας. [...] Ο κληρονόμος μου μπορεί να βοηθηθεί από τη συνδρομή των γονιών των καλών οικογενειών και από την Πρόνοιαν του Κράτους, για να προσλάβει καλούς δασκάλους, και ιδιαίτερα έναν άριστο δάσκαλο για το μάθημα της γεωγραφικής ιστορίας, που πρέπει να διδάσκεται με βάση τη μυθολογία και τη βιογραφία των επιφανών ανδρών, για να καλλιεργήσει ηθικά την καρδιά της νεολαίας και να την κάνει σε κάθε περίπτωση ικανή για οποιαδήποτε υπηρεσία. Η βούληση και η επιθυμία μου είναι αυτό το οποίο κατέχω, να διατεθεί σε όφελος του Ληξουρίου και των κατοίκων του. Επιβάλλω αυτή η συσταθείσα Σχολή να έχει έδρα την πόλη του Ληξουρίου. [...] Τα βιβλία μου να χρησιμοποιηθούν σε Δημόσια Βιβλιοθήκη, για να βοηθούν και ωφελούν τη νεολαία. [...].
Ο διακεκριμένος συμπολίτης μας πέθανε στις 10 Ιουνίου 1835 και
τάφηκε στην τοποθεσία Λιθερά της Ανωγής, όπου ήταν η έπαυλή του.
Είχε τρεις άτυχους γάμους και δεν απέκτησε παιδιά. Με χορηγία των
αδελφών Γρηγορίου και Αναστασίου Λιβιεράτου το 1920 ο γλύπτης Γε-
ώργιος Μπονάνος φιλοτέχνησε τον ανδριάντα του Στάμου Πετρίτση και
την 25η Μαρτίου του 1922 έγιναν στην κεντρική πλατεία του Ληξου-
ρίου τα αποκαλυπτήρια. Στην τελετή απαγγέλθηκε το ποίημα «Η Ευγνωμοσύνη» του φιλόλογου καθηγητή Ευάγγελου Τσιμαράτου.
Εκεί το βλέμμα στρέψετε
μικροί μεγάλοι ομοίως.
Εκεί που του ευεργέτου μας
θα ζει η μορφή αιωνίως.
Διότι, όταν ο πάγος κι η χιών πυκνής απαιδευσίας
εσκέπαζε τον τόπο μας
με πέπλο αμαθείας,
Αυτός ως ήλιος λαμπρός
ενταύθα ανατέλλει
και την αμάθεια σκορπά
με τα χρυσά του βέλη.
Του ήλιου αυτού οι ακτίνες του
αγνάς ψυχάς θερμαίνουν
και τα φιλομαθή μας πνεύματα
φωτίζουν και ζεσταίνουν.
Πετρίτσειον Γυμνάσιον
του ήλιου αυτού το φως του
κι οι τόσοι επιστήμονες
ακτίνες του φωτός του.
Και όλοι με άνθη ευγνώμονα
το άγαλμά του στέφουν
και ευγνωμοσύνης βλέμματα
προς τον Πετρίτσην στρέφουν.
Και όλοι μας λέμε διαρκώς μαζί και η θρησκεία
πως θάναι του ευεργέτου μας η μνήμη αιωνία.
Πάνω στο άγαλμα αναγράφονται τα εξής: «ΣΤΑΜῼ Δ. ΠΕΤΡΙΤΣῌ ΙΑΤΡῼ ΚΑΙ ΕΥΕΡΓΕΤῌ ΓΕΝΝΗΘΕΝΤΙ ΕΝ ΛΗΞΟΥΡΙῼ Τῼ 1758 ΚΑΙ ΤΕΛΕΥΤΗΣΑΝΤΙ ΕΝ ΜΟΝΟΠΩΛΑΤΟΙΣ Τῼ 1835 - Η ΕΠΑΡΧΙΑ ΠΑΛΛΗΣ ΕΥΓΝΩΜΟΝΟΥΣΑ - ΕΧΟΡΗΓΟΥΝ ΟΙ ΑΔΕΛΦΟΙ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΛΙΒΙΕΡΑΤΟΙ ΕΝ ΕΤΕΙ 1920». To άγαλμα μεταφέρθηκε στο πάνω προαύλιο του σχολείου επί της οδού Στυλιανού Τυπάλδου 10-12 στις 10 Απριλίου 1958.
Ίσως το 1922, χρονιά όπου έγιναν και τα αποκαλυπτήρια του ανδριάντα του, να μεταφέρθηκαν τα οστά του σε τάφο στο νεκροταφείο
Ληξουρίου. Στα χρόνια που ακολούθησαν ο τάφος παραμελήθηκε, εγκαταλείφτηκε, ξεχάστηκε. Στις 27 Απριλίου του 1996 εντοπίστηκε ξανά από δυο μαθήτριες της Περιβαλλοντικής Ομάδας μαθητών του Πετριτσείου Γυμνασίου με τη συντονίστρια καθηγήτριά τους Διονυσία
Μεσσάρη. Η επιτύμβια πλάκα είχε την επιγραφή: «Tῷ ἀοιδίμῳ Στάμῳ
Πετρίτσῃ ἱδρυτῇ τῆς φερωνύμου αὐτοῦ Σχολῆς ἡ Πατρίς εὐγνωμονοῦσα
τόνδε τὸν τάφον ἐξωράϊσεν». Το 1997 με προσπάθειες της προαναφερθείσας ομάδας πραγματοποιήθηκε η ανάπλασή του σε ένα ευπρεπές
μνημείο, επιτελέσθηκε μνημόσυνο και εκφωνήθηκε ομιλία.
Ίδρυση της Πετριτσείου Σχολής
Στις 25 Ιανουαρίου του 1848, μετά από πολυετείς δίκες, το Ανώτατο Συμβούλιο της Δικαιοσύνης αποφάσισε ότι η διαθήκη ήταν έγκυρη και έτσι η Κοινότητα Ληξουρίου μπορούσε να διορίσει Διαχειριστική Επιτροπή. Η Σχολή λειτούργησε το 1849 και σύντομα εξελίχθηκε σε ένα από τα καλύτερα εκπαιδευτήρια της Επτανήσου.
Για να καταλάβουμε το μέγεθος της ευεργεσίας του Στάμου Πετρίτση πρέπει να θυμηθούμε ότι η κατάσταση της εκπαίδευσης στο Ληξούρι επί Ενετοκρατίας και Αγγλοκρατίας ήταν προβληματική. Όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα, στοιχειώδη ανάγνωση, γραφή και αριθμητική δίδασκαν ιερείς στην Εκκλησία ή ιδιωτικοί δάσκαλοι που είχαν φοιτήσει σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας ή στο Φλαγγινιανό Φροντιστήριο της Βενετίας. Ανώτερα μαθήματα δίδασκαν διάφοροι πλατύτερα μορφωμένοι ή επιστήμονες, απόφοιτοι κυρίως ιταλικών πανεπιστημίων.
Τέτοιοι δάσκαλοι ήταν ο Ηλίας Μηνιάτης, ο Σπυρίδων Τρέκας και ο Χαράλαμπος Τυπάλδος Ποβερέτος. Ξένες γλώσσες δίδασκαν κατά καιρούς, περαστικοί, «φραγκοπαπάδες». Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, ότι η παιδεία ήταν για τους λίγους, τους πλούσιους, ενώ οι φτωχοί έμεναν μακριά από το μορφωτικό αγαθό. Με την Πετρίτσειο Σχολή η παιδεία έγινε κτήμα των πολλών. Στη μικρή πόλη του Ληξουρίου δημιουργήθηκε σιγά-σιγά η παράδοση των Γραμμάτων και του Πολιτισμού. Το όνειρο τόσων άπορων παιδιών να μάθουν και να γίνουν αργότερα επιστήμονες, άρχισε να γίνεται πραγματικότητα.
Η Επιτροπή που ανέλαβε τη διαχείριση, νοίκιασε κατάλληλο οίκημα στο σπίτι της οικογένειας Πολυκαλά κοντά στην «Παναγία την Περλιγκού» και με τα εισοδήματα της περιουσίας πλήρωνε τους καθηγητές και τακτοποιούσε όλους τους λογαριασμούς του Σχολείου. Πρώτος Διευθυντής της Σχολής ήταν ο Μητροφάνης Οικονομίδης, που καταγόταν από την Πελοπόννησο και μετέπειτα έγινε Επίσκοπος Άνδρου και Κέας.
Το 1851 τη διεύθυνση ανέλαβε ο Ευστάθιος Χαροκόπος και από το Φεβρουάριο του 1855 ο Άνθιμος Μαζαράκης. Ακολούθως, Διευθυντής έγινε ο Θεόδωρος Καρούσος που δίδασκε φιλοσοφικά και ιταλικά. Μετά την Ένωση, Διευθυντές έγιναν ο ιερέας Ιωάν. Λοβέρδος (1865), ο Επ. Δαπόντες (1869), ο Παν. Φερτάκος (1877), ο Ιωάν. Παπασταματόπουλος (1881), ο Γ. Θοϊβιδόπουλος (1883), ο Ζησ. Τ. Ποβερέτος (1884), ο Νικ. Φαραντάτος (1886) και ο Διον. Ζαχαρόπουλος, ο οποίος ονομάστηκε πρώτος αυτός Γυμνασιάρχης το 1887. Μετά τον τελευταίο, Γυμνασιάρχες έγιναν οι Ι. Καρφιωτάκης (1887), Σπ. Πάγκαλος (1888), Ανδρέας Σαρακόπουλος (1890), Νικ. Πυλαρινός (1890), Παν. Παΐζης (1893), Ν. Πυλαρινός (1899), Π. Παΐζης (1900) και Ευάγγελος Σβορώνος, ο οποίος μετατέθηκε εκεί κατά τη μετατροπή της σε Εμπορική Σχολή.
Στις 12 Οκτωβρίου 1871 με Βασιλικό Διάταγμα συγχωνεύτηκε η Πετρίτσειος Σχολή με το Ελληνικό Σχολείο - Σχολαρχείο, με την επωνυμία «Πετρίτσειος Σχολή». Περιελάμβανε τρεις Ελληνικές τάξεις και μια Γυμνασιακή. Η διδασκόμενη ύλη ήταν η ίδια με τα Ελληνικά Σχολεία και Γυμνάσια, πρόσθετα όμως διδάσκονταν και τα μαθήματα που όριζε η διαθήκη του Πετρίτση. Οι καθηγητές διορίζονταν με Βασιλικό Διάταγμα και πληρώνονταν από το Πετρίτσειο Κληροδότημα. Στις 28 Απριλίου 1873 με Βασιλικό Διάταγμα η ονομασία της Σχολής έγινε «Ελληνική Πετρίτσειος Σχολή». Στο εισόδημα της Σχολής προστέθηκε ετήσια επιχορήγηση δώδεκα χιλιάδων δραχμών του Λιμενικού Ταμείου Ληξουρίου.
Το 1886 μετονομάστηκε σε «Πετρίτσειο Γυμνάσιο», έγινε ισότιμο σχολείο με τα άλλα κρατικά κλασικά Γυμνάσια και κατ’ εξαίρεση σ’ αυτό διδασκόταν η Αγγλική γλώσσα. Από αυτήν την εποχή το Πετρίτσειο Γυμνάσιο απέκτησε κύρος και λάμψη. Πλήθος μαθητών, που σταδιακά ανήλθαν στους 100, μορφώνονταν. Μεγάλα ταλέντα και αργότερα διακεκριμένοι επιστήμονες μαθήτευσαν τότε, όπως ο καθηγητής της Νομικής Σχολής και ακαδημαϊκός Μιχαήλ Λειβαδάς, ο καθηγητής Ιατρικής Σχολής Σπυρίδων Λιβιεράτος, ο καθηγητής Θεολογικής Σχολής Αμίλκας Αλιβιζάτος, ο καθηγητής της Μαθηματικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Όθων Πυλαρινός, ο καθηγητής της Ιατρικής Σχολής και Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών Νικόλαος Αλιβιζάτος και ο ακαδημαϊκός Μαρίνος Γερουλάνος.
Από το βιβλίο του τελευταίου Το Ληξούρι, πληροφορούμαστε ότι
στην Παλική κατά τα παιδικά χρόνια του συγγραφέα για τη στοιχειώδη
εκπαίδευση υπήρχε ένα τετρατάξιο Δημοτικό Σχολείο, στο οποίο φοιτούσαν μόνο αγόρια. Για κορίτσια δεν υπήρχε τότε Σχολείο. Για την περαιτέρω εκπαίδευση υπήρχε η Πετρίτσειος Σχολή ή Λύκειο. Το 1883
προστέθηκε και η Τρίτη τάξη του Γυμνασίου, όπου φοιτούσαν 9 συνολικά μαθητές. Εύπορες οικογένειες διατηρούσαν δάσκαλο στο σπίτι. Στην
πόλη, επίσης, υπήρχαν ιδιωτικοί δάσκαλοι για ξένες γλώσσες, Αγγλικά,
Γαλλικά, Ιταλικά.
Η λειτουργία τoυ Σχολείου από τις αρχές του 20ού αιώνα έως τους σεισμούς του 1953
Στις 26 Οκτωβρίου 1901 με Βασιλικό Διάταγμα ιδρύθηκε Ναυτικό
Τμήμα, με σκοπό να μορφώσει θεωρητικά και πρακτικά όσους προορίζονταν για τις θέσεις των αξιωματικών και πλοιάρχων του Εμπορικού
Ναυτικού. Η Σχολή επονομάστηκε «Πετρίτσειος Εμπορική και Ναυτική
Σχολή Ληξουρίου». Να τι γράφει για την εκπαιδευτική εικόνα εκείνης
της εποχής αλλά και για το νέο κτήριο του Σχολείου ο ιατρός Μπάμπης
Κοντογιαννάτος:
Εκείνη την εποχή ήταν που παρατηρήθηκε ένα κατέβασμα πολλών νέων από τα χωριά για να μάθουν γράμματα. Σ’ αυτό δε βοήθησε μόνον ο περονόσπορος του 1900 και οι γνωστές τάσεις της νεολαίας για
μάθηση, αλλά εξίσου έγινε κίνητρο για μία καλύτερη παιδεία η φιλάνθρωπη χειρονομία ενός άλλου Ανωησιάνου, του Αναστάση Λιβιεράτου από την Αγία Θέκλη, που χάρισε στο χωριό του και το κτίριο και τη συντήρηση του Σχολείου και την οικονομική ενίσχυση των μαθητών του Σχολαρχείου της Αγ. Θέκλης. Φάνηκε τότε καθαρά, όπως περνούσαν τα χρόνια, πως το σπίτι του Πολυκαλά δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στις σύγχρονες ανάγκες των κατοίκων για εκπαίδευση των παιδιών τους, αφού πολλά αναγκάζονταν να παραμένουν απ’ έξω από τις τάξεις ή να σκαρφαλώνουν στα παράθυρα για να ακούσουν το μάθημα. Η ανάγκη ενός σύγχρονου κτιρίου, που θα στέγαζε το Πετρίτσειο Γυμνάσιο, είχε γίνει επιτακτική. Το κράτος βρισκόταν στην ώρα της μεγάλης εξόρμησης του πεπρωμένου, που δεν επέτρεπε την πολυτέλεια της ανοικοδομήσεως σχολικών κτιρίων (1912).
Όλοι οι Ληξουριώτες αυτήν την ώρα έστρεφαν τα βλέμματά τους στο μεγάλο Μαικήνα του τόπου, τον Αναστάσιο Λιβιεράτο. Ένας απ’ αυτούς, που πήγαν στην Αθήνα και βρήκαν τον Αναστάση Λιβιεράτο και του μίλησαν για τη μεγάλη αυτή ανάγκη του Ληξουριού, ήταν και ο χωριανός μου Νικόλας Μαρινάτος που έκανε τον εργολάβο σε διάφορες οικοδομικές δουλειές και γνώριζε καλά τον Αναστασάκη από το χτίσιμο του σχολείου της Αγ. Θέκλης. Πήγε λοιπόν στην Αθήνα, του ’πε την κουβέντα και αμέσως ο Αναστασάκης του ανέθεσε την εργολαβία ενός κτιρίου, που θα στέγαζε το Πετρίτσειο Γυμνάσιο, που να ήταν φτιαγμένο με όλους τους σύγχρονους κανόνες της υγιεινής και της Παιδαγωγικής. Ο Μαρινάτος ήρθε στο Ληξούρι, βρήκε μία επιτροπή που είχε συσταθεί εν τω μεταξύ και από κοινού φρόντισαν πρώτα-πρώτα για το οικόπεδο.
Σ’ ένα από τα κεντρικότερα σημεία του Ληξουρίου, λίγο βορειότερα από την εκκλησία του Αγ. Σπυρίδωνα, δυτικά της κεντρικής πλατείας σε μια έκταση αρκετά μεγάλη για την εποχή εκείνη, κτίστηκε το Γυμνάσιο και το προαύλιό του. Του όλου οικοπέδου, το Γυμνάσιο έπιανε τη βορειοδυτική κυρίως γωνία και ο υπόλοιπος χώρος έμεινε για προαύλιο, για γυμναστικές ασκήσεις και για κοινόχρηστους χώρους.
Το κτίριο ήταν μονώροφο, υπερυψωμένο από το έδαφος ως ένα μέτρο και είκοσι (1,20). Στο ύψος αυτό, ένα γούλινο ζωνάρι έδειχνε ότι από εκεί άρχιζε το δάπεδο του Σχολείου. Κάτω από το ζωνάρι ήταν κτίσμα μωσαϊκό και πάνω από το ζωνάρι ήταν ποριά πελεκημένα, ομοιόμορφα συνδεδεμένα μεταξύ τους με εσωτερικό ασβεστοκονίαμα, ούτως ώστε από έξω έδινε την εντύπωση ότι δεν υπήρχε παλάμισμα. Τα παράθυρα ήταν μεγάλα και άνοιγαν προς τα μέσα, εκαλύπτοντο δε απέξω με μεταλλικό δικτυωτό, από μέσα δε υπήρχαν κουρτίνες για να συγκρατούν τις ακτίνες του ήλιου.
Η κύρια είσοδος ήταν μεγαλοπρεπής. Βαριά ξύλινη πόρτα με πολλή τέχνη κατασκευασμένη, που, όπως και τις εσωτερικές πόρτες, είχε κατασκευάσει ο άριστος τεχνίτης Γεράσιμος Κοντομίχαλος (Μίσκος) και από πάνω απ’ αυτήν μαρμάρινη ενεπίγραφη πλάκα που έλεγε:
«ΠΕΤΡΙΤΣΕΙΟΝ ΓΥΜΝΑΣΙΟΝ ΕΝ ΛΗΞΟΥΡΙΩ, ΩΚΟΔΟΜΗΘΗ ΔΑΠΑΝΑΙΣ ΤΩΝ ΑΔΕΡΦΩΝ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΚΑΙ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΛΙΒΙΕΡΑΤΟΥ ΕΝ ΕΤΕΙ 1913». Από την κύρια είσοδο μια σκάλα με έξι πλατιά σκαλοπάτια σε ανέβαζε στο υπερυψωμένο δάπεδο, που αποτελείτο από ασπρόμαυρες μαρμάρινες πλάκες, περνώντας δε ένα μικρό χώρο έμπαινες σε ένα μεγάλο διάδρομο που κατευθυνόταν από βορρά σε νότο, αφήνοντας στα ανατολικά και στα δυτικά αίθουσες διδασκαλίας. Ήσαν τέσσαρες στην δυτική πλευρά και τρεις στην ανατολική και το γραφείο των καθηγητών. Η στέγη κατασκευασμένη με γαλλικά κεραμίδια, που στα άκρα του κτιρίου εξείχαν σχηματίζοντας γείσο, που υποβάσταζαν ξύλινες αντηρίδες.
Ο τρόπος λειτουργίας του Πετριτσείου Γυμνασίου εκείνη την περίοδο αποτυπώνεται στη συνέντευξη της Στάμως Αντωνάτου, συνταξιούχου δασκάλας, μαθήτριας του Πετριτσείου Γυμνασίου Ληξουρίου, γεννημένης το 1901. Αυτή όπως και πολλές άλλες συνεντεύξεις μαθητών και εκπαιδευτικών του Πετριτσείου Γυμνασίου είχαν συλλεχτεί και εκδοθεί στο βιβλίο Πετρίτσειο Γυμνάσιο Ληξουρίου, το οποίο ήταν προϊόν τετραετούς περιβαλλοντικής εργασίας των μαθητών Πετριτσείου Γυμνασίου με συντονίστρια την καθηγήτρια Διονυσία Μ.Μεσσάρη:
Στο Πετρίτσειο μπήκαμε με εξετάσεις που τότε ήταν δύσκολες. Δίναμε σ' όλα τα μαθήματα δύο φορές το χρόνο. Τον Ιούλιο αν έμενε ένας μαθητής δεν μπορούσε να ξαναδώσει. Το σχολικό έτος άρχιζε 1-15 Σεπτέμβρη, πρώτη Οκτώβρη κάναμε μάθημα και τέλειωνε περίπου στις 20 Ιουνίου. Ήταν πολλές οι ώρες του σχολείου. Πρωί - απόγευμα. Από το πρωί τις 8 μέχρι τις 12 το μεσημέρι και από τις 2 μέχρι τις 4 το απόγευμα. Δεν προφταίναμε να φάμε και γυρίζαμε πίσω.Ο Ρουχωτάς (καθηγητής του Πετριτσείου) έλεγε να έρθουν οι μαθητές «εν χρω κεκαρμένοι», δηλαδή νούμερο ένα. Οι κοπέλες είχαν πλεξίδα. Όλες με μπλε ποδιά και άσπρο γιακαδάκι και αστέρες από βελούδο, δηλαδή όπως ήταν ο γιακάς βάζαμε ένα αστέρι για την Α΄ τάξη, δύο για τη Β’ κ.τ.λ. Τα αγόρια φορούσαν πηλίκιο. Ακόμα και το απόγευμα δεν επιτρεπόταν να βγουν χωρίς πηλίκιο. Απαγορευόταν το βράδυ οι μαθητές να κυκλοφορούν έξω. Έπρεπε να κυκλοφορούν με το κουστούμι του σχολείου, τη στολή. Τότε τ’ αγόρια είχανε μπλε κοστούμι, πώς είναι τα παιδιά της Σχολής των Ευελπίδων, έτσι ακριβώς, και το πηλίκιο. Τα κορίτσια δεν επιτρεπόταν να βάλουν άλλο φόρεμα έστω το βράδυ, ή να βγουν με τον πατέρα τους και τη μητέρα τους.Περίπου 10 κορίτσια και 20 αγόρια ήμασταν τότε στην τάξη. Τρεις τάξεις το Σχολαρχείο και τέσσερις το Γυμνάσιο. Οι μαθήτριες δεν είχαμε βγει στο προαύλιο του Γυμνασίου παρά μόνο τρεις φορές. Η μία ήταν που φυτέψαμε κάτι δενδρύλλια. Στα διαλείμματα καθόμασταν μέσα στο διάδρομο ή στα θρανία. Στα ουρητήρια πήγαιναν μόνο οι μαθητές. Πηγαίναμε εκκλησιασμό στον Παντοκράτορα κάθε Κυριακή. Τα παιδιά από τα χωριά έπρεπε να φέρουν βεβαίωση από τον παπά αν πήγαιναν εκεί εκκλησία. Εκείνη την εποχή επικρατούσε η αυστηρότητα. Δεν ήταν όπως σήμερα. Εκδρομές δε μας πήγαιναν. Μιλάμε τώρα πριν το 1920. Άλλες οι συνθήκες ζωής. Γιορτές δεν κάναμε στην εποχή μου.Γράφαμε στα τετράδια με μελάνι. Στα τετράδια στην Ε΄ και στην ΣΤ΄ στο πρώτο φύλλο ράβαμε ένα κομμάτι χαρτί και γράφαμε τι τετράδιο ήταν: Αντιγραφής, Γεωγραφίας, Ιστορίας, Φυσικής, Μαθηματικών, Θρησκευτικών. Τετράδια είχαμε αλλά όχι και βιβλία. Μας υπαγορεύανε και γράφαμε το μάθημα περιληπτικά. Κρατούσαμε περιλήψεις και απ’ αυτές διαβάζαμε. Αν ένας μαθητής ήταν άρρωστος, πήγαινε στον άλλο και του ’δινε το τετράδιο για να το ’χει στις εξετάσεις. Στα διαγωνίσματα γράφαμε σε κόλλες που μας δίνανε σφραγισμένες από το Γυμνασιάρχη, ή από το Σχολάρχη. Τα τετράδια τα βάζαμε σε τσάντες πάνινες ή τα κρατούσαμε στο χέρι δεμένα με λουράκι, θρανία ήταν αυτά με τις θήκες από κάτω. Καθόμασταν σε κάθε θρανίο δύο και πολλές φορές τρεις, αν η τάξη ήταν μικρή και δε μας έπαιρνε. Ο πίνακας ήταν μαύρος και η κιμωλία άσπρη. Τα σφουγγάρια τα φτιάχναμε με μαλλί μέσα. Κάθε τάξη είχε δύο σφουγγάρια, το ένα ήταν βρεγμένο και το άλλο στεγνό, για να στεγνώνει ο πίνακας.
Από την 1 Ιανουαρίου του 1922, οι μαθητές του Πετριτσείου κυκλοφό-
ρησαν και για ένα έτος το μηνιαίο φιλολογικό περιοδικό Ο Προμηθέας, σύμβολο των τότε πνευματικών ανησυχιών της μαθητιώσας νεολαίας. Διευθυντής του περιοδικού ήταν ο τότε μαθητής Γεώργιος Δεστούνης και συνεργάτες οι μαθητές Διονύσιος Ζακυνθινός, Δημήτριος Κουταβάς, Ιπποκράτης Κοκκίνης και πολλοί άλλοι.
Από τους σεισμούς του 1953 στους σεισμούς του 2014 και η λειτουργία του Σχολείου
Η διάρκεια ζωής του κτηρίου ήταν μόνο 40 χρόνια, αφού ο εγκέλαδος του 1953 το κατέστρεψε ολοσχερώς. Με προσπάθειες του εξαίρετου Γυμνασιάρχη Γεώργιου Σουρβίνου, καθώς και του Υπουργού Χρήστου Ευαγγελάτου, το Σχολείο στεγάστηκε σε πρόχειρο παράπηγμα που κατασκευάστηκε στην αρχή του δρόμου προς την Κατωγή (Στρατώνα) σε κτήμα του Σπυρίδωνα Κουρούκλη. Έτσι, το Πετρίτσειο ήταν το πρώτο Γυμνάσιο που λειτούργησε αμέσως μετά το σεισμό στα σεισμόπληκτα νησιά. Συγχρόνως, στη θέση «Λογγός» σε κτήμα της οικογένειας Άγγελου Τσιτσέλη κατασκευάστηκε ξύλινο παράπηγμα, όπου εγκαταστάθηκαν οι μαθητές που προέρχονταν από τα χωριά.
Στη συνέντευξή της η Άρτεμη Λουκέρη, συνταξιούχος καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής, από την πρώτη σχολική χρονιά μετά τον καταστρεπτικό σεισμό του 1953 περιγράφει με γλαφυρό τρόπο τις συνθήκες λειτουργίας του Πετριτσείου εκείνη τη δύσκολη περίοδο:
Διορίστηκα σαν σεισμόπληκτη, αμέσως μόλις τέλειωσα τη Γυμναστική Ακαδημία, στο Γυμνάσιο Ληξουρίου, από το οποίο είχα αποφοιτήσει. Το μετασεισμικό Σχολείο στεγάστηκε προσωρινά σε ένα παράπηγμα στο νότιο μέρος του Ληξουριού στη θέση «Στρατώνα». Έξι αίθουσες για τις αντίστοιχες τάξεις και ένα γραφείο για το Γυμνασιάρχη και τους καθηγητές. Οι αίθουσες σχετικά μικρές και οι τάξεις πολυάριθμες, πάνω από 50 μαθητές και μαθήτριες η καθεμιά, μόλις χωρούσαν τα παιδιά και τον καθηγητή. Στο μικρό γραφείο στοιβαγμένα σε πρόχειρα ράφια και ντουλάπες όσα βιβλία του Σχολείου γλίτωσαν από την καταστροφή. Εκεί «στοιβαγμένοι» και ο Γυμνασιάρχης και οι καθηγητές επίσης.
Γύρω από το παράπηγμα, ένας Θεός να το κάνει - προαύλιο για το διάλειμμα των παιδιών. Το πίσω από το σχολείο κομμάτι, ισοπεδωμένο χωράφι, χρησίμευε για το μάθημα της Γυμναστικής. Εκεί τα ίδια τα παιδιά είχαν ανοίξει ένα πρόχειρο σκάμμα για τα άλματα. Όταν έβρεχε γινόταν μικρή λίμνη και περιμέναμε να στεγνώσει κάπως για να το χρησιμοποιήσουμε πάλι. Όλες οι αθλητικές εκδηλώσεις σ’ αυτό το στενό χώρο: γυμναστικές επιδείξεις, αγώνες, πρόβες για την παρέλαση.
Το δρόμο που οδηγούσε στο Σχολείο, ανοιγμένο ανάμεσα στα χαλάσματα από τις μπουλντόζες, σαν φρεσκοσκαμμένο χωράφι, ανηφορικός, μόλις μετά βίας τον ανέβαινε κανείς ιδιαίτερα όταν έβρεχε. Δεν θα ξεχάσω ποτέ, που ξεκινώντας από την άλλη άκρη του Ληξουριού μια βροχερή μέρα του χειμώνα και ανεβαίνοντάς τον, χωμένη μέσα στη λάσπη, διαπίστωσα φτάνοντας στο πρώτο τσιμεντένιο σκαλοπάτι του Σχολείου, ότι μου λείπει το ένα από τα παπούτσια που φορούσα. Πολύ στενοχωρημένη γύρισα πίσω μέσα στη βροχή ψάχνοντάς το. Για καλή μου τύχη, λίγα μέτρα πιο κάτω είδα κάτι να μαυρίζει στη «ροδιά» ενός κάρου που μόλις είχε περάσει. Γεμάτη χαρά έσκυψα το πήρα στο χέρι, για να μη το χάσω ξανά, και τρέχοντας ανηφόρισα πάλι για να προλάβω το χτύπημα του κουδουνιού. Μπροστά από το Σχολείο ήταν μια βρύση για να πίνουν νερό τα παιδιά και για τις άλλες ανάγκες του Σχολείου. Εκεί έπλυνα τα λασπωμένα παπούτσια μου και μπήκα γρήγορα στην αίθουσα να απασχολήσω τα παιδιά, γιατί δεν ήταν καιρός για Γυμναστική. Σ’ αυτή τη βρύση, κάθε πρωί αγόρια και κορίτσια, ξεκινώντας από τη σκηνή, ή τα πιο τυχερά από την παράγκα τους και κατεβαίνοντας από τα χωριά με τα πόδια, έπλεναν τα λασπωμένα πόδια και παπούτσια τους και έτσι βρεγμένα έμπαιναν στην αίθουσα για το μάθημα.
Ο χειμώνας βλέπετε εκείνη τη χρονιά δεν περίμενε. Ήρθε γρήγορα,ανελέητος, να συμπληρώσει την καταστροφή του σεισμού και βρήκε τους άστεγους να προσπαθούν με παλιές σανίδες και πισσόχαρτο να φτιάξουν πρόχειρα μια παράγκα για να γλιτώσουν από τη βροχή και το κρύο. Το Σχολείο, ξύλινο και πρόχειρα φτιαγμένο, «έμπαζε» από όλες τις μεριές. Θυμάμαι το δουλευτή Φιλόλογο και αργότερα άξιο Δήμαρχο Ληξουρίου, με κομμάτια σανίδες και πρόκες στα χέρια του και ένα σφυρί στην «κωλότσεπη» με το νεανικό σβέλτο βήμα του να προσπαθεί στα διαλείμματα να κλείσει τις «πληγές» του παραπήγματος και να αντικαταστήσει τα σπασμένα τζάμια.Δεν θυμάμαι εκείνη τη χρονιά να απουσίασε κανένας συνάδελφος, λες και οι αρρώστιες φοβηθήκανε το σεισμό ή σεβαστήκανε τη δυστυχία και πήγανε μακριά, σε πιο καλοζωισμένους ανθρώπους. Ούτε ακόμα ο ηλικιωμένος Φιλόλογος, που ερχόταν κάθε πρωί, από το χωριό του με το γαϊδουράκι του «επί οναρίου οχούμενος», όπως έλεγε ο ίδιος, το μεν χειμώνα τυλιγμένος σε μια μάλλινη κουβέρτα, απ’ αυτές που ο στρατός μάς είχε προμηθεύσει, το δε καλοκαίρι με ένα μάτσο γλυκόριζα στο σηκωμένο χέρι του για να προστατεύει το κεφάλι του από τον ήλιο! Το Σχολείο εκείνη τη χρονιά λειτούργησε κανονικά. Έπρεπε τα παιδιά να μην υστερήσουν σε γνώσεις από τα άλλα Ελληνόπουλα, τα τυχερά.
Μεγάλη η θυσία των γονέων τα χρόνια εκείνα. Γονείς αγράμματοι οι περισσότεροι, με κατεστραμμένα τα σπίτια και τις περιουσίες τους, στάθηκαν δίπλα στα παιδιά τους βοηθώντας τα με το δικό τους ξεχωριστό τρόπο να μην εγκαταλείψουν το Σχολείο τους και να πάρουν το απολυτήριο του Γυμνασίου, βλέποντάς το σαν μόνη διέξοδο για να ξεφύγουν από τη δική τους μίζερη ζωή. Μεγάλη η προσπάθεια των καθηγητών που, αφήνοντας κάθε πρωί τις άστεγες οικογένειές τους, για να τις ξαναδούν το βράδυ, και με μέσα διδασκαλίας μόνο τον πίνακα και την κιμωλία, προσπαθούσαν να δώσει ο καθένας ό,τι είχε τη δύναμη σε γνώσεις και ανθρωπιά. Ακόμη μεγαλύτερη η προσπάθεια των παιδιών. Παιδιά τα περισσότερα φτωχών βιοπαλαιστών, το πρωί έρχονταν στο Σχολείο, το απόγευμα βοηθούσαν τους γονείς τους στο χωράφι, στα πρόβατα, στο νοικοκυριό και το βράδυ μέσα στην παγωμένη σκηνή ή παράγκα τους διάβαζαν με το φως της λάμπας ή του λύχνου. Και την άλλη μέρα ξεκινούσαν, πριν καλά ξημερώσει, για το σχολείο τους.Αργότερα πιο πάνω από το παράπηγμα του Γυμνασίου και στη θέση «Λογγός» έγιναν παραπήγματα, όπου στεγάστηκαν οι περισσότεροι από τους καθηγητές, και λίγο πιο πέρα έγινε το Οικοτροφείο. Με την επίβλεψη του Γυμνασιάρχη και των καθηγητών λειτουργούσε σαν λιμάνι που έβρισκαν καταφύγιο παιδιά ιδίως από τα χωριά, που είχαν κουραστεί από τον ποδαρόδρομο και δεν άντεχαν πλέον την πρωινή παγωνιά, που δεν μπορούσαν να τη διώξουν τα λιγοστά ρούχα που φορούσαν και η κακή διατροφή. Θυμάμαι τον ακούραστο Μαθηματικό, που αργότερα σαν Γυμνασιάρχης κράτησε γερά το τιμόνι του Γυμνασίου και έκαμε το Σχολείο δεύτερο σπίτι του, μόλις τέλειωναν τα μαθήματα, να τρέχει στο Οικοτροφείο, με τη βοήθεια και των άλλων καθηγητών, για να επιβλέψει το μεσημεριανό φαγητό των παιδιών και να ετοιμάσει το φαγητό της επόμενης μέρας. Και το γλυκύτατο Θεολόγο να μοιράζει το χρόνο του ανάμεσα σε Γυμνάσιο και Οικοτροφείο και με την άδολη πίστη του στο Θεό, να συγχωρεί τα πάντα, έχοντας στα χείλη του μια λέξη παρηγοριάς και ελπίδας για τον καθένα μας, που τόσο την είχαμε ανάγκη μικροί και μεγάλοι τη χρονιά εκείνη.
Το 1957, το Πετρίτσειο μεταφέρθηκε στο μόνιμο κτήριο σε οικόπεδο
του Γεράσιμου Χαριτάτου, στη θέση του προσεισμικού Μεσσαροκάντουνου. Το νέο κτήριο κτίσθηκε αντισεισμικά με εργολάβο τον Α. Παπαγιαννόπουλο από την Πάτρα. Από το 1972 έως το 1981 κατασκευάσθηκε η ανατολική πτέρυγα από έξι αίθουσες και μεγάλο αμφιθέατρο εκδηλώσεων. Το 1990 ξεκίνησε προσθήκη αιθουσών, γραφείων καθηγητών και εργαστηρίων στη βορινή πλευρά του οικοπέδου. Το 1998 οι αίθουσες διδασκαλίας και τα γραφεία καθηγητών ολοκληρώθηκαν.
Μετά τους ισχυρούς σεισμούς του 2014 (26 Ιανουαρίου και 3 Φεβρουαρίου 2014) στην Κεφαλονιά το κτηριακό συγκρότημα υπέστη σοβαρές ζημιές και κρίθηκε ακατάλληλο για χρήση πριν από την πραγματοποίηση επισκευών αποκατάστασης. Οι τάξεις του Γυμνασίου έχουν μεταφερθεί προσωρινά στο συγκρότημα του Επαγγελματικού Λυκείου Ληξουρίου και οι τάξεις του Λυκείου σε κοντέινερ στην περιοχή του Λιμεναρχείου Ληξουρίου.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΓΕΡΟΥΛΑΝΟΣ ΜΑΡΙΝΟΣ, Το Ληξούρι, Αθήνα 1956.
ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΑΤΟΣ ΜΠΑΜΠΗΣ, Ληξουριώτικα, τ. Α΄, 1978.
ΠΕΤΡΙΤΣΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΗΞΟΥΡΙΟΥ, Φωτογραφικό Λεύκωμα Πετριτσείου Γυμνασίου Ληξουρίου, Αθήνα 2000.
ΠΕΤΡΙΤΣΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΗΞΟΥΡΙΟΥ, Πετρίτσειο Γυμνάσιο Ληξουρίου, Α-
θήνα 2002.
ΤΣΙΤΣΕΛΗΣ ΗΛΙΑΣ, Κεφαλληνιακά Σύμμικτα. Συμβολαί εις την ιστορίαν και λαογραφίαν της νήσου Κεφαλληνίας, τ. Α΄, εν Αθήναις 1904.
Φωτογραφικό Λεύκωμα Πετριτσείου Γυμνασίου Ληξουρίου - Εκδόθηκε το έτος 2000 για λογαριασμό του Πετριτσείου Γυμνασίου, με χορηγό την Blue Star Ferries (Ακτοπλοϊκές γραμμές Στρίντζη)
Ευχαριστούμε τους:
Μαριάντζελα Τρομπέτα και Διονυσία Μεσσάρη για την άδεια αναδημοσίευσης στο διαδίκτυο, την παραχώρηση όλων των πληροφοριών και του οπτικού υλικού.
Πέτρο Πετράτο -
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου