Π.Πετράτος "σπάνιος τετράτομος Άτλαντας Ανατομίας στην Ιακωβάτειο Βιβλιοθήκη"

ΑΤΛΑΝΤΑΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ

Icones Anatomicae ex Optimis Neotericorum Operibus

Leopoldi Antonii et Floriani Caldani

Venice, 1801-1813: ex calcographia Josephi Picotti

Στην Ιακωβάτειο Βιβλιοθήκη απόκειται ένας σπάνιος τετράτομος Άτλαντας Ανατομίας με 460 χαρακτικά του ανθρωπίνου σώματος υπέροχης ομορφιάς και καταπληκτικής ακρίβειας.

Πρόκειται για σπάνιο απόκτημα της Ιακωβατείου Βιβλιοθήκης, καθώς υπάρχουν ελάχιστα αντίτυπα αυτού του τετράτομου έργου στις ευρωπαϊκές βιβλιοθήκες. Στη σχετική, μάλιστα, σελίδα των δημοπρασιών του Οίκου Christie’s ο συγκεκριμένος Άτλαντας αναφέρεται ως «η μεγαλύτερη συλλογή από χαρακτικά που εκδόθηκε ποτέ στην ιστορία της ανατομίας».

Το έργο αυτό είναι δημιούργημα των Leopoldo Marco Antonio Caldani και Florian Caldani. Ο Leopoldo Caldani (1725-1813), καθηγητής Ιατρικής, κατείχε την έδρα της Ανατομίας στο Πανεπιστήμιο της Πάντοβας για πολλά χρόνια (1771-1805). Θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους ανατόμους της εποχής του, ενώ ο συγκεκριμένος Άτλαντας Ανατομίας τον έκανε ευρύτερα γνωστό. Ο Florianο Caldani (1772-1836) ήταν ανεψιός του πρώτου, ο οποίος και τον διαδέχτηκε στην έδρα.

Το έργο αποτελείται από τέσσερις τόμους, διαστάσεων 72x53 εκ. Ο πρώτος τόμος περιέχει τον ανδρικό και γυναικείο σκελετό, ο δεύτερος το μυικό σύστημα, ο τρίτος αναφέρεται στην εξέλιξη της κύησης και ο τέταρτος τόμος περιέχει το νευρικό και λεμφικό σύστημα του ανθρώπου. Να σημειώσουμε ότι ο πρώτος τόμος ξεκινάει με μια υπέροχη γκραβούρα, στην οποία εικονίζεται η διαδικασία της ανατομίας του ανθρωπίνου σώματος.

Χρειάστηκαν 13 χρόνια (από το 1801 μέχρι το 1813) για την ολοκλήρωση του έργου, καθώς εκδιδόταν ένας τόμος κάθε τρία περίπου χρόνια. Οι τόμοι τυπώθηκαν στη Βενετία από το χαλκογράφο Josephi Picotti, με την ανατομική προετοιμασία από τον Floriano Caldani, το σχεδιασμό «εκ του φυσικού» από τον Cajetano Bosa, ενώ απαιτήθηκε η συμμετοχή και συνεργασία 15 καλλιτεχνών για τη μεταφορά τους στο χαλκό.

Αυτό το τετράτομο έργο συνόδευαν κατά την έκδοση άλλοι πέντε επιπλέον τόμοι, που συνέγραψε ο Floriano Caldani και επεξηγούσαν τα χαρακτικά των τεσσάρων τόμων του Άτλαντα. Αυτοί, όμως, οι πέντε συνοδευτικοί τόμοι δυστυχώς δεν υπάρχουν στη Βιβλιοθήκη μας.

Επειδή και οι τέσσερις τόμοι του Άτλαντα εμφάνιζαν σοβαρές φθορές τόσο στη βιβλιοδεσία (κατεστραμμένη η ραφή βιβλιοδεσίας, η ράχη του καλύμματος κ.λπ.) όσο και στα φύλλα (υγρασία, μύκητες κ.λπ.), στάλθηκαν για συντήρηση. Συντηρημένοι πια, παρουσιάστηκαν στο κοινό για πρώτη φορά στις 17 Οκτωβρίου 2021, με την ευκαιρία εκδήλωσης που διοργάνωσε η Βιβλιοθήκη μας για την προσφορά των γιατρών της Παλικής. Ήδη εκτίθενται τώρα σε ειδική προθήκη στη μεγάλη αίθουσα του Μουσείου Ληξουρίου, όπου στεγάζεται η Ιακωβάτειος Βιβλιοθήκη.

Πέτρος Πετράτος